Shanikê kilmî  bi Kirmanckî

 Kurmanckî

 


Kurm. | Kirm. | Tr | D |

SANÎKA AZLANÊ ÇÊNEKE

Arêkerdox: Munzur Çem



Beno nêbeno welatê de mordemekê ve cênîkê ra benê. Na ra mordemek ve çênîke ra wayîrê çênekê benê. Werte ra serî vêrenê ra, çêneke bena pîle, waxtê xu yê zewejî êno hama ci rê qismetê nêvêjîno, besenêkena mêrde bikero. Hen çêyî ser o manena. Tavî na hal kî mayê û pîyê çêneke rê wes nêno, tenge dano dîne. Mordemek zof fikir keno, beno wayîrê meraxêde girsî. Pênîyede kî rozê sodir urzeno ra, cênîka xo ra vano ke:
-Cênîkî, ez hala rêyê tever bî, xo rê era raye kune shêrî, cayê qe kesî nêvênen ke ci ra pers kêrî, bimisîne; azlanê na çêna ma kamî de vejîyo têw? Hata roza ewroyêne qismetê xo çira nêvêjîyo?
Hen vano û kuno ra raye sono. Eke ververê derî de xêlê raye sono, nîyadano ke mordemê ha wo lewê uwe de ronîsto, tayê xelekî dest der ê, dîne ra tayîne cêvezeno, tayîne kî vezeno têw. Sono lewê dêy de nîseno ro, tenê têy nîyadano, o ra têpîya kî pers keno, vano:
-No çi ko, nê çi xelekonê ti vezenê têw ya kî cêvezena, hala mi ra vaze?
Mordemeko bîn vano ke:
-Na karo ke ez ken, karê mirodon o. Na xelekî kî azlan ê. Nayê ke vezen têw, manê xo u yo ke, ê zuvinî de zewejînê, resenê mirodê xo, nayê ke cêvezen kî, yê endî mirenê, zuvinî caverdanê.
Vano:
-Eke hênîyo ti derdê mi kî zonena. Çênêkê da min a azeve esta, hata nika mêrde nekerdo. To azlanê dayê û kamî veto têw? Qismetê daye çi ra hata ewro nêvejîyo, çê de menda?
O ci rê koyê tarîf keno, vano ke:
-Gilê yê koy ra qonaxê esto, xortê kî teder o, hama xort hewn der o, hesarê xo nîyo. Mi azlanê çêna to û dêyî veto têw. Çêna xo bere uza, va ci rê xizmet-azete bikero, çila serê sarî bero binê lingû, yê binê lingû bîyaro serê sarî. Çewres roze ra dime o hesar beno. Yê dêyî vaadê xo esto, waxto ke hesar bî eke kamecî çêneke lewede bo, aye cêno.
Mêrik pêyser cêreno ra yêno çê, qe nêvindeno, çêna xo cêno û kunê ra raye, pîya terknenê sonê. Eke sonê lewê qonaxî, wazenê ke zere kuyêne, çêver nêvênenê. Dorme ra fetelînê nîyadanê, hama rastê ci nêbenê; çêver tede çînebeno. Pênîye de eke çi turî beno, çêneke rêyê pîyê xo ra vishîna ra, têyna manena. Daye de çêverê beno ra, çêneke êrjîna zerê qonaxî, çêver têpîya cêrîno, beno vîndî.
Pî kî, ke çare nêvêneno, zerê qonaxî nêkuno, sono verê pençerî çêna xo ra pers keno vano:
-Kam zere der o?
A vana:
-Kes tede çîno, zu cendeg o teder o.
O vano:
-Çewres roze çila serê sarê dêy bere binê lingû, yê binê lingû kî bîya serê sarî, ci rê xismete bike. O ra dime beno wes.
Endî çêneke uza manena, seke pî ci rê tarîf kerdo eve o shêkîl xortî rê xizmete kena. Rozê nîyadana ke barzinganê ame, çênêkê da kir a keçele têy ra, ayê cêna lewê xo. Cêna ke ci rê xizmet mizmete bikero. O werte de kî zof qefelîna, sewa çewrêshî xo vîrî ra kena, çêneka kire kena lewê cendegî, eve xo sona odêda bîne de tenê meredîna ra, kuna ra.
Waxto ke a uza rameredîyayîye bena, xort hesar beno, nîyadano ke çêneka kira keçele hawa lewe der a, çila serê sarî bena binê lingû, yê binê lingû kî ana serê sarî, xizmete kena.
Tavî vadê xo esto, yê wadê xo ra gore kî gereke aye bijêro. Ci ra pers keno, vano:
-Kam lewê to der o?
A vana:
-Barzingan ame, mi çênêkê da kira keçele, barzinganî ra gurete, a lewê mi der a.
Çêneka kire, çêneka rindeka ke zerede rakewtî ya sava dayê vana, "kir û keçele."
Endî o ra têpîya, xort, çêneka kira keçele cêno, zewejînê. Eke aye cêno, çêneka bîne wa rindeka ke ci rê xizmete kerda, nêwazena ke êy bivêno. Eve o hal ke xêlê waxt vêreno ra, rozê xortek merax keno, xo ve xo vano:
-Na çêneke kewta oda cira nêvejîna. Qey hem kena? Na senê çêneka? Wazeno ke, shêro lewe bivêno, a çêver cêna, qîrena, zurî kena vana:
-Ez kir û keçelê wû, ti yêna lewê mi se kena? Meyê, ez to nêwazen.
Na ye ser xortek pêyser cêreno ra sono. Eke werte ra tenêna waxt vêreno ra, nara kî cênîka xo ra, yanê kira keçele ra vano ke:
-Ez son suke, kira keçele ra pers bike hala çi rê çîyê lazim o? Eke çi wazena ez ci rê bîyarîne.
Cênîke sona pers kena, a vana:
-Mi rê kemera savîrî (sabirî) û xençêrîya tarve bîyaro. Eke mi rê îne nîyano, sola rayê ra puk vêjîyo, era pukî ver kuyone, besenêkero, bêro çê.
A hen vana, hama oncîya kî xortek xo vîr ra keno, çîyo ke wasto, ci rê nêhêrîneno, eve o hal cêrenê ra yênê. Eke yênê, raye ra pukê vêjîno, pukê de henê beno ke firsend ci nêdano ke çimonê xo wekerê, hevê maneno ke bixenekîyêne. Naye ser o hevalê xu yê ke lewe der ê wertê xo qesêy kenê, vanê:
-No çiko, çiva wo, na firtine eceva qêy nîya vêjîya?
Mordemek ci rê mesele qesêy keno, vano:
-Hal-mezal nîya nîya ro. Kira min a keçele, kemera savirî ve xençêrîya tarve ra wastî, mi xo vîr ra kerdê ci rê nêguretê nêardê, coka nîya beno.
Na vatene ra dime qerar danê ci, mordemek pêyser cêreno ra sono, kemera savirî ve xençêrîya tarve hêrîneno, terkneno êno. Hama waxto ke hêrîneno, wayîrê dukanî ci ra pers keno, vano:
-Kira keçele, na kemera savirî çinay rê cêna? Naye de çîyê esto. Ti gereke ero kira keçele bipîyêne.
Mordemek kemere ve xençerî ra ano, esas kira keçela ke gureta xo rê kerda cênîke dano daye, a kî bena têslîmê çêneke kena, pêyser êna.
Çêneke kemere verê xo de nana ro, xençerî kî lewe de kena hard de. O ra dime dest nana pira, eke hata a roze se bîyo, çi amo sare, çeku ve çeku ci rê qesêy kena. Heto zu ra qesêy kena, heto bîn ra kî pers kena, vana:
-Kemerî raste vaze, ti eve savir a, ya ez ve savir ûne? Savirê to zêde wo, ya yê mi?
Rêyna ke siro ke a hen qasêy kena, mordemek amo pêyê çêvêrî de xo dardo we, gos dano. Tavî eve na
shêkîl, mesele ser û bin ra têde miseno.
Çêneke waxto ke qesê xo qedenena, kemera savire tengonê daye ver damîsh nêbena, qilashîna ra werte de bena diletêyî. Çi turî ke a bena di letêy, çêneke kî xençêrî cêna ke xode kero, xo bikîsone, mordemek reseno, xençêrî dest ra cêno, xelesneno. O ra dime kî çêneka kira keçela ke zurî kerdo, eve o shêkîl têy zewejîya, aye dimê astorî ra gîrê dano, dano parçekerdene; çêneka bîne de zewejîno, hot roz û hot sêwî vêyvê xo kenê, sonê reseno mirodê xo.
*Na sanike mi rê maya mi Fîraze qesêy kerde.


sho cor