Shanikê kilmî  bi Kirmanckî

Kurmanckî

Beno nêbeno, waxtê de welatê de mordemêke beno. Nê mordemekî ra domon çîne beno. Rozê cênîka xo ra vano ke:
-Cênîkî hala mi rê tenê nîyaz poze, ez bicêrî xo rê ververê na derî ro þêrî, hala cayê besenêken rastê Xizirî bîyîne, cirê derdê xo qesêy bikêrî? Ne astora mi toye/taye ana, ne kî ti domonû. Ez bê domonû ne. Beno ke Xizir derdê mi rê dermanê pêyda bikerone.
Cênîke na qesî ra dime, nîyaz pozena kena hazir, mordemek nîyaz cêno nîseno ro astora xo kuwno ra raye, ververê derî ro terkneno sono. Eke werte ra tayê waxt vêreno ra mordemê rastê ci yêno, pers keno, vano:
-Kata sona?
O vano:
-Hal-mezal nîya ro. Ne cênîka mi domonû ana, ne kî mayîna mi tayî. Xo rê son ke hala rêye cayê Xizir rastê mi nîno, cirê mesela qesêy bikêrî, yardim biwajîne?
Mordemek na vatene ser o soyê vezeno dano ci , vano ke:
-Na soye bere, tolê sêrî bitase mayîna xo de, zere kî ti ve cênîka xo ra burêne. Cênîka to pêmanena, lazê de to beno namê xo Saîsmaîl o, mayîna to bena awre toyê ana, namê dêy kî Qemer Tayîn o.
Mordemek pêyser cêreno ra yêno, çi turî ke cira vajîyo, eve o þêkîl o ve cênîka xo ra soye wenê, tole kî danê mayîna xo. Zêde waxt ranêvêreno, nîyadano ke cênîka xo eve domonû nêwesa, mayîna xo kî awr a. Eke roze yêna, cênîke kuna ra, lazê xo beno, mayîne kî toyê ana. Se ke mordemekê kokimî vato, namê lazekî Saîsmaîl, yê toyê astore kî Qemer Tayîn nanê pira.
Serî vêrenê ra Saîsmaîl beno pîl, beno xort. Eke beno xort kî eþqê çêna Pasayî beno; çêneke verê çismû ra durî nêkuwna, peroz û pesewe fikir keno ke eve çi þekîl aye bido wastene, têy bi zewejîyone. Na ra rozê nîyadano ke Pasa hurêndîya xo de nîyo, cayê xo vurno ra, çê ra bar kerdo þîyo. Waxto ke sonê kî çêna Gulîzare firsend nêvênena ke xevere bido Saîsmaîlî, hama mektuvê nivisnena kena binê kuça adirî, cayê xo yo newe cirê tarîf kena. Naye ser o Saîsmaîl urzeno ra, nîseno ro astorê xo tekneno sono. Çi esto ke çiqaþî ke ero ci fetelîno kî, Gulîzare nêvêneno. Pênîye de, cayê qonaxê rast êno, sono lewê yê qonaxî. Eke sono uza, gos nano ro ser, nîyadano ke vengê cira yêno, vengê çêneke wo. Çênekê hawa qonax de berbena. Wazeno ke þêro zere, çi esto ke çêverê qonaxî çînebeno. Naye ser o gurzê dano kosê qonaxî ro, dês rizneno, sono zere pers keno vano:
-Namê to çi ko?
A vana:
-Namê mi Gulperî ya.
Vano:
-Ma ti qêy berbena?
A vana:
-Pasayê eseqîyo ro mi, wazeno ke mi eve zor bero, birayê mi kî mi ci nêdanê. Pasayî esker onto birawonê mi ser, hot birayê mi ve eskerê dêyî ra ewro danê pêro. Eskerê Pasayî ewro birawonê mi qir kenê.
Saîsmaîl hurêndîya cengî pers keno, a cirê tarîf kena, hama nêvindeno nîseno ro astorê xo rameno, sono. Eke sono uza, silam dano ci , heto ke zêde wo silam nêcêno, heto senik cêno. Tavî îyê ke senikê birayê Gulperîye benê. Saîsmaîl kî kuno hetê dîne, eskerî de danê pero. Pênîye de zor verdanê eskerî û sonde pêyser cêrenê ra yênê qonax. Na mesela ra dime, birayê Gulperîye endî aye danê Saîsmaîlî. Eke waxt êno pîya kunê ra, Saîsmaîl simþêrê xo onceno we, wertê xo û Gulperîye de nano ro. A vana:
-Qêy ti hen kena?
O vano:
-Wadê mi esto, wadê xo bîyarî hurêndî, aye ra têpîya hona pîya kuwme ra, beme yê zuvinî.
Roza bîne kî urzeno ra, Gulperîye qonax de caverdano sono. Eke xêlê raye sono cayê mergê rast êna, astorê xo verdano ra, astor çereno, o ve xo kî meredîno ra ke raworeþîyone.
Zêde ranêvêreno, çekdarê dot ra vêjîno yêno. Heto zu ra beno nêjdî û heto bîn ra kî baþîno, vano:
-Kes dêyme nêþkîno ke astorê xo merga mi de biçiraynone. No kam o, çuwa o, çik o? Çi turî nîya keno?
Eke yênê tê rî, hurdemêna dest nanê pira, danê pêro. Pênîye de Saîsmaîl zor dano xismê xo, waxto ke endî vile piro done, çekdar kinconê cengî xo ser ra erzeno, Saîsmaîl nîyadano ke çênekê da hen ke rindeka ke, qe teka xo çîna. Kelê asme û rojî bo, rîyê xo zê asme û rojî bereqîna. çêneke hem kincû xo ser ra erzena, hem kî vana ke:
-Çêveseya mi mekîse, yê mi wadê mi esto. Mi wad kerdo ke kam ke zor bido mi , poþtîya mi bîyaro hard, ez gereke êyî bijêrîne.
O vano:
-Namê to çi ko?
A vana:
-Namê mi Arav Zengîye ya.
Saîsmaîl endî vile piro nêdano, pîya terknenê sonê qonax. Eke beno son, pîya kunê ra, o têpîya simþêrê xo onceno we, wertê xo û daye de nano ro. A pers kena, vana:
-Ti qêy hen kena? Ti pê mi qayîl nêbena, pê hardê mi qayîl nêbena, pê qonaxê mi qayîl nêbena ya kî pê xizmetkaronê mi qayîl nêbena? Eke sevev çi ko mi ra vaze.
O vano:
-Ê mi wadê mi esto. Ez wadê xo bîyarî hurêndî, o ra têpîya hona pîya kuwme ra, beme mêrde û cênîye.
Tayê waxt ke uza maneno, rozê urzeno ra têpîya kuwno ra raye, tekneno sono. Sono raye keno Gulîzare ser, hurêndîya daye miseno. Uza nîyadano ke, hawo hazirîye vênenê ke Gulîzare mêrde dêne. Hama Gulîzare kî nêwazena. Nêvindeno cirê êlçîyê rusneno. Êlçî dizdîya Gulîzare ra vano ke:
-Saîsmaîl nawo amo, wazeno ke to bivêno.
Axirî pênîye de zuvinî vênenê. Tavî Arev Zengîye kî lewe de bena. Endî uza qesêy kenê, pîya planû virazenê û hîremêna pîya remenê sonê, kuwnê durî. Hama esker kî kuwno ra dime. Pênîye de qefelînê, cayê vindenê, Saîsmaîl sarê xo nano ro qorê Gulîzare ser, kuno ra. Eke o hewn de beno, nîyadanê ke eskerê pasayî nawo dot ra ame, bî nêjdî. Naye sero Arev Zengîye, simþêrê xo cêna verva eskerî sona, kuna ra wertê eskerî, têy dana pê ro. Zof eskerî qir kena. Hama onca kî kuna tenge, esker zor dano ci. Eke Gulîzare o hal hen vênena, dest nana pira berbena, hêsîrê çismû ginenê rîyê Saîmaîlî ro, Saîsmaîl hesar beno. Çi turî ke hesar beno kî eskerî vêneno; nêvindeno, hama urzeno ra kuno ceng. Pênîye de kî o ve Arev Zêngîye ra pîya zor danê eskerî, esker beno vila remeno sono. O ra dime Saîsmaîl têpîya Gulîzare ve Arev Zêngîye ra cêno, nîseno ro Qemer Tayînî, yêno ve qonaxe Gulperîye. Aye kî fîno ra xo, yêno cayê xo rê qonax virazeno. Cayê xo kî nêjdîyê çê pîyê xo beno. Mayê rozê vana ke:
-Ez þêrî çê lazê xo, cênîyonê lazê xo bivênîne.
Terknena sona, çê lazê xo de bena mêymane, ê cirê xizmete ozete kenê, pênîye de cêrena ra yêna. Eke yêna mêrdê xo ra vana ke:
-Too ma cênîyê rindekê cira amayî ardê Saîsmaîlî. Cênîyonê dêy ser ra cênî çînê. Eke îsan raste vazo, yê cênî laaqê dêy nîyê, yê tu yê. Ti mevinde, çîyê bîya Saîsmaîlî sare, cênîyû bîya, bize.
Pî fikirîno, pênîye de quyê da xorîye kineno, zelikû keno ser ra, ser cêno. Hen keno ke waxto ke Saîsmalî ame, va a quye ro gino, te de bimiro.
Çi esto ke hona ke era rayê nêkewto, Gulperîye, zexerêde xo beno, êy dana ci vana:
-Raya to ser o quyî virastê. Na zexer ke kotî ra þî, ti dêyî dime so.
Gulîzare nîstane dana ci , vana:
-Çîyê werdene ke to rê ard, her tim na nîstane ser ra bifetelne hona bure. Çi ke axu kenê werdena to.
Arev Zengîye kî çîyêde henên kena ke, eve Saîsmaîlî zonê têyr-turî dana misnayêne.
O ra dime Saîsmaîl zexerî dime sono, nono ke cirê anê, nîstane ser ra fetelneno, hona weno. Eve o qêyde tawa pê nêbeno.
Eke besenêkenê çîyê ve Saîsmaîlî bikerê, anê kiþ kay kenê, vanê ke:
-Kamî ke bine de mend, kay kerd vîndî, eve têla îpêge bêçikonê dêy ê pîlû zuvi nî ra gîrê dame.
Çond rêy ke kay kenê, Saîsmaîl fîno ra pîyê xo ser. Pîyê xo qarîno. Uzay ser o kî saro ke bîyo top, amo têy nîyadano, nat-dot ra, vano ke:
-Saîsmaîl pîyê to qarîno, meke va rêyê era to ser fîyone. Zu raye ra tuwa nêbeno.
Saîsmaîl o ra dime xo ve xo rê hîle keno, pî eve na qêyde fîno ra ser. Çi esto ke bêçikonê Saîsmaîlî ke eve çinay gîrê danê, o visneno. Pênîye de têla tomirê dêy anê pê daye gîrê danê, tavî endî Saîsmaîl besenêkeno a têlê bivisnone. Pî, o ra dime Saîsmaîlî cêno beno koyê, uza binê darê de nano ro, çismû kî vezeno, çismo çep erzeno cêvo rast, çismo rast kî erzeno cêvo çep.
Naye ra dîme kî eskerê xo keno top, erzeno qonaxê Saîsmaîlî ser. Arev Zengîye sodir ra ve su eskerî de dana pêro.
Rozê di têyrî yêne, dara ke Saîsmaîl bine de ronîsto, nîsenê gilonê a dare ra zuvinî de qesêy kenê. Têyro zu, îyê bînî ra vano ke:
-Pîyê nêy çîsmê nêy vetê. Çismo rast esto cêvo çep, çismo çep kî esto cêvo rast. O ra têpîya kî esker onto qonaxî ser, wazeno ke cênîyonê nêy bero, hama pê Arev Zêngîye nêþkîno. No, eke xo sas mêkero, çismonê xo rast bikero hurêndî, na perrê ma wo ke gino lewe ro, êy kî bijê ro uwe piro sano, o ra têpîya çismonê xo ra kero beno wes, vêneno.
Saîsmaîl zê vatena dîne keno beno wes. Çi esto ke xo sas keno, çismê xu yo çep keno heto rast, çismo rast kî keno heto çep. Beno mordemê de sas, rind besenêkeno ke bivêneno. O ra dime kî urzeno ra terkneno sono çê pîyê xo. Tavî pî nas nêkeno. Roza bîne kî wertê eskerê pîyê xo de sono Arev Zêngîye ser, têy ceng keno.
Arev Zêngîye eke a roze sonde yêna çê, hêwîyonê xo rê qesey kena vana:
-Ju yo sas esto, êy ewro zof tenge dê mi . O ke meste hen bike ro, zor dano mi ceng qezenc keno.
O mordem Saîsmaîl bî, hama çismê xo û astorê xo yê dêy nêbî. Çeka destî kî çeka Saîsmaîlî nêbîye.
Eke beno tarî, Saîsmaîl pesewe dizdîya terkneno sono lewê cênîyonê xo. Uza dîne rê mesele qesêy keno, Arev Zêngîye ra vano ke:
-Meste ti hîle bike. Ez zor danûne to, fîn ra to ser. Waxto ke mi hen kerd kî, venga pîyê xo dan van:
-Bê vilê xismê xo piro de. O ke ame nêjdîyê to bî, ez to verdan ra, ti xilbe, vile piro de.
Kuno roza bîne, têpîya sonê ceng, Saîsmaîl pîyê xo ra vano ke:
-Astorê mi ve çeka mi ra geveþ ê. Astor û çekêda rinde mi rê bîyarê.
Ê vanê:
-Ti ve xo so pê qayîl be bizê.
Sono Qemer tayînî ve simþêrê xo ra cêno yêno. O ra têpîya teknenê sonê herv, dest nanê pira danê pêro. Verê coyî ke çi turî qesêy kerdo, Arev Zêngîye eve o hal hîle kena, Saîsmaîl zor dano daye û o ra têpîya kî venga pîyê xo dano vano ke:
-Pasa, mi poþtîya xismê to arda hard , bê vile piro de.
O vano:
-Ti piro de.
O vano:
-Nê, ti ve xo piro de.
Na qesêy kerdene ra dime, pasa yêno, zeke nêjdî beno, Saîsmaîl Arev Zêngîye verdano ra, a çing bena vilê pî dana piro û kuwnê ra wertê eskerî, eskerî qir kenê. Son de pîya cêrenê ra sonê qonaxê xo.
O ra dime kî di astorû anê, ci ra juyî kenê vêsa, juyî kî kenê têsa. Saîsmaîl maya xo dîne ra gîrê dano, dano pi ro, astorû fino ra raye. Astorî vêsanîye û têsanîye ver, eve hêrs voz danê, maye parçe kenê. Saîsmaîl ve cênîkonê xo ra hot roz û hot sêwî vêyvê xo kenê, sonê resenê mi rodê xo.

* Na sani ke mi rê maya mi Fîraze qesêy kerde.

---

sho cor