Shanikê kilmî  bi Kirmanckî

Kurmanckî

Rozê welatê de wa û birayî benê. Namê birayî Alik, ê waye kî Fatike bena. Maya xo mirena, Alik ve Fatike ra hetê maye ra sêyî benê.
Merdena maya dîne ra dime, pîyê xo zewejîno, dêmarî ano çê. Têpîya ê dêmarîye kî di domonê xo benê. Dêmarî ferq kena werte, ê domonûnê xo her tim werdena rinde dana ci, ê Alik û Fatike kî wela adirî. Çi esto ke oncîya kî nîyadana ke domonê daye benê zerdî, Alik ve Fatike ra benê hewlî. Uzay ser o kî herçî ke shî zêde têyî qarîna, wazena ke pîlanê virazo, îne bikîso, werte ra we dar o.
Rozê xo nana ro nêweshîye kuwna cile. Sonde pîyê Alik û Fatike êno çê, nîyadano ke cênîya xo bîya nêwese. Nêvindeno pers keno, vano:
-Cênikî çi kê to esto? To rê se bîyo?
Cênîke vana:
-Ez nêwesûne.
Naye ser o çêfê mordemekî remeno, fikir keno ke eve çi shekîl cênîka xo nêweshîye ra raxelesno. Daye de cînîke vana:
-Ez to rê nîyaz pozen, bize so jîyare ser, hala jîyare se vana?
O vano:
-Ya.
-Endî nîyaz pozena, dana mêrdê xo, rusnena jîyare.
Hama mêrd se ke kuwno ra raye, a ve xo kî urzena ra, raya kilmeke ra sona, hona ke o nêamo, kuwna pêyê jîyare, xo te de dana we. Tenê ra dime mêrdê xo êno, nîyaz verê jîyare de keno vila, o ra dime kî vano:
-Jîyarê cênîya mi nêwesa, ez se bikêrî?
Cênîke pêyê jîyare de veng fîna ra xo vana:
-Alik û Fatike, ju kî nala bora çarebese sare bibirne, cênîya to o ra dime bena wese.
Mordemek cêreno ra êno çê.
Zeke o kuwno ra raye, cênîke kî pêyê jîyare ra vêjîne tepîya raya qolaye ra êna çê kuwna cile, mêrdê xo ser o vindena. Eke o êno çê, pers kena vana:
-Se bî, jîyare tu ra se vake?
Mordemek vano:
Hal-mezal nîya.
Tavî mordemekî rê zor êno. Gereke ya cênîka xo ra ravêro, ya kî domononê xo û nala bora çarebese ra. Eve na qêyde zof fikir keno, kuwno tenge û nêzoneno ke se bikero? Hama pênîye de cênîke êyî qan kena, qerar dano ci ke domononê xo û nala bore sare bibirnone. Eke qewil keno, cênîke na ra kî vana ke:
-Ez tenê ronênî pozen ben dan Alik û Fatike, o ra dime, îne ame sare birneme.
Rasti kî ronênî pozena, bena verê Alik û Fatike de nana ro.
Alik û Fatike ênê ke ronênî burê, mirçikê êna nîsena pençere ra, vana:
-Mîrçe mîrçe mîrçeleke, bide mi puseleke, to ra vano qese û xevereke.
Alik û Fatike vanê:
-No çik o, na mîrçika nîya vana?
Mîrçike oncîya vana:
-Mîrçe mîrçe mîrçeleke, bide mi puseleke, to ra vano qese û xevereke.
Nê tenê ronênî erzenê verê mîrçike. Eke ronênî danê ci mîrçike na ra kî vana ke:
-Alik urze kilaya Fatike ro be bireme, Fatike kî to dime verdo, durî kuyê, shêrê. Hen nêkenê meste sima sare birnenê.
Alik endî beno ve kila Fatike ro, kile cêno voz dano, Fatike kî nana ro dime, remenê teknenê sonê. Zaf ke sonê, senik ke sonê, raye ra rastê hênîyê ênê. Alik êno ke çewt bo uwe bisimo, Fatike vana:
-Mesime! No hênîyê malê peskuvîyon o.
Çi esto ke Alik gos ro ci nênano, simeno. Çi turî ke simeno kî beno malo pesk. Fatike endî bena manena, têyna raye ra sona. Eke xêlê raye sona, rastê hênîyê êna. No hênî kî hênîyê xatunû beno. A uza ê hênî de uwe simena, bena xatune. Serê hênî ra qewaxê bena, vêjîna ro daye ser, sona gil ra vindena.
Eke werte ra tenê waxt vêreno ra, sarê a suke golikû anê hênî ser ke yîne uwe dêne. Golikî zeke ênê ke uwe bisimê, sewlê daye dano ra hewze, uzay ser o kî uwe nêsimenê, pêy ser vindenê. Ayê ke golikî ardê, merax kenê xo ser o nîyadanê, waxto ke nîyadanê kî gilê qewaxe ra Fatike vênenê. Endî nêvindenê, kenê zelemele, sonê xevere danê pasayî vanê:
-Pasa yê ma hala bê nîyade, juye vêjîya ro qewaxe ser, jê asme û rojî pi ra vêsena.
Pasa tayê mordemonê xo cêno sono. Hama çi esto ke, eke se kenê çêneke qewaxe ra nîna war. Naye ser o kî dest nanê pira qewaxe birnenê. Hen kenê ke, sola çêneke biterso bêro war.
A roze qewaxe xêlê birnenê, eke zu hence maneno beno su, caverdanê teknenê sonê. Vanê:
-Meste ême devam keme.
Waxto ke ê teknenê sonê, Aliko ke bîyo malo pesk êno, îshtîrî keno qewaxe ra, qewaxe keno raste, pêy ser cêreno ra sono.
Roza bîne sarê suke oncîya ênê dest nanê pi ra qewaxe birnenê, hama oncîya bese nêkenê biqedenê. Qewaxe nêbirîna, nêqêdîna. Eke te de çare nêvênenê, uza Pîrê bena, a Pîre vana ke:
-Sima ça honde zor danê xo, ez sima rê aye an war.
Na qesî ra dime, Pîre teknena sona tencik ana, hênî ser o adir kena we ke rovar bikero. Adir kena we, uwe kena tencik, çi esto ke tencik ana viroshîya adirî kena. Eke di-hîrê rêy hen kena, çêneke cor de veng dana vana:
-Xanima mi xanima mi, ma ti ça hen kena adirê xo bena we? Adir weke, kuçikû dormede rone, tencikê xo pirê uwe ke ero ser ne, xo rê rovarê xo bike. Ti çira adirê xo bena we?
Pîre kî vana ke:
-Qedayê to cên. Ez kor û kokimûe ûne, bese nêken. Xêrê xo bê, mi rê weke, biterkne.
Çêneke se ke qewaxe ra êne bin ke adir wekero, Pîre xevere dana pasayî, mordemê dêyî ênê çêneke pêcênê, benê.
Çêneke hen rindeke bena ke Lazê Pasayî çi turî ke vêneno, eseqîno ro ci, endî çewres roze û çewres sewe vêyve kenê, zewejînê.
Rozê Lazê Pasayî sono sayd. Pîre ve Fatike ra kî sonê rovar. Uza cênîke uwe kena xo ro. Pîre çi turî ke êna ke ci rê por bishuyone, hot pincrarû kena vile de, cênîke bena mîrçike perena ra sona. Pîre kî kincûnê daye kena pay, sona çê pasay de nîsena ro. Lazê Pasayî ke sayd ra êno, nîyadano ke destê cênîka xo qilashîyê ra, çimê xo kî bîyê girsî. Pers keno vano:
-Xanima mi to rê se bîyo nîya?
Pîre vana:
-Mi honde ke raya to ra nîya do çimê mi bîyê girsî. Mi honde ke sava to ax-wax kerdo, ez bîyune kokim e.
Lazê Pasay kî îma keno, vano belkîya rashtî xanima xo hen bîya.
Na ra lele de Lazê Pasay beno, ci rê nonê dêyî pozeno. Rozê mîrçîkê êna nîsena pençere ra, qesêy kena vana:
-Lazê Pasayî amo nêamo. Dela cenemî gureta nêgureta.
Lele hen sas kuwno ci. Vindeno aye gos dano. Eke gos dano kî binê nonî vêseno.
Roza bîne oncîya mîrcike êna, oncîya ayni qesû pers kena. Lele kî eve o qêyde oncîya binê nonî vêsneno.
Roza hîrêyîne kî ke hen beno, Lazê Pasayî pers keno vano:
-Lele binê na nonî çira vêseno?
Lele ci rê mesele qesêy keno, Vano:
-Nîya nîya. Mîrçike êna nîsena pençere ra qesêy kena, aqilê mi daye ser sono, ez non xo vîrî ra ken, binê nonî vêseno.
Lazê Pasayî vano:
-Meste ke to non pot, ez ên lewê to xo dan we gos dan.
Roze bîne waxto ke lele non pozeno, mîrçike êna nîsena pençere ra, vana:
-Lazê Pasayî amo, nêamo. Dela cenemeyî gureta nêgureta.
Lele masha sure nano linga mîrçike ra, pê cêno ano dano Lazê Pasayî.
Lazê Pasayî kî aye cêno, dest keno vile ra, zeke hen keno kî nîyadano ke vile ra girêy estê. Eke tenêna rindek têyî nîyadano, goçênû vîneno. Endî goçênû onceno we, na ra kî nîyadano ke mîrçike bîye çênêkê da ozeve, uza vinete. Tavî rep û rût a. Ti vana ke wertê uwe ra vêjîya.
Pîre ke aye vênena vana:
-Wiy wiy aye mevindarne sare bibirne. Ez legane kî an ke va gonîya daye hard ro megino.
Hen vana û rasti kî sona legane cêna ana, endî çêneke sare birnenê. Çi esto ke deqa sarebirnayêne de dilopê (çilkê) gonî ginena naka rîstike ro. Nake kî çê Lazê Pasayî de ginena waro.
Rozê pîre êna, çê Lazê Pasayî rê zere fîna ta (ruyîna de). Waxto ke hen kena kî a naka rîstike vînena cêna bena erzena dolavê xo.
Pîre roza bîne oncîya êna çê Lazê Pasayî runa de, sonde pêy ser cêrena ra sona çê xo, nîyadana ke zerê çê daye kî fîsto ta, werdene pota, her çî hurênda xo der o. Sas bena. Roze bîne bena tever ke têpîya shêro çê Lazê Pasayî, hama nêsona, xo pêyê çêvêrî de dana we, wazena ke hala no çi vawo çi ko bimisone. Eke uza xo dana we, nîyadana ke rîstike ginê waro, ci ra çênêkê vêjîye, çênêkê da hen rindeka ke, kelê asm û rojî bo, jê asm û rojî têde vêsena. Hama Pîre xil bena, pê çêneke cêna. Çêneke wazena ke têpîya rîstike kuyo, a nêverdana, vana:
-To rê guna wa ti ça kuwna rîstike?
Pîre roza bîne sona Çê Pasayî, eke pêy ser êna, vana:
-Lazê Pasayî vano, 'Bêrê mi rê peme biruçiknêne'.
Çêneke Pîre ra vana ke:
-Dayê tu ke shîya Lazê Pasayî ra vaze çênêkê da min a feqîr e esta, a kî va bêro.
Pîre sona hen vana, Lazê Pasayî qewil keno, endî roza bîne pîya sonê, peme ruçiknenê. Na ra o sire de Lazê Pasayî ve Cînîya xo ra oda bîne de ronîstêyî benê. Horte de pençere beno. Lazê Pasayî uza ra vengê Çêna Pîre hesneno. Nîyadano ke rindek qesêy kena vano ke:
-Çêna Pîre qesê tu hem wulî yo, hem kulî yo, qesêy bike.
Rozê oncîya sonê Çê Pasayî. Lazê Pasayî astorûnê xo wertê pîrû de bare keno vano: QQQ
-Na astorû de nîyadêne. Eke bî usar, sima ra ke kamî astor rind kerd wêyîye xo dest de bî, çêver ra nîyame, barê de astorî zernû dan ci.
Çêna Pîre vana:
-Kamecî astorê tu ke neçar o, êy bide mi. Ez êy ken wêyîye.
Astorî cêna teknena êna çê. Sane bena erzena ju oda, te de vaso mîzor pêyda beno. Toqe erzena oda bîne, uza de kî merge pêyda bena. Astorî bena te de gîrê dana.
Pênîye de Lazê Pasayî astorû dano arêdayêne. Astorê Çêna Pîre hen ke hewl beno, shêmuge ra zor êno tever. Lazê Pasayî naye ver ra zernê ke soz dê, yîne dano Çêna Pîre.
Lazê Pasayî oncîya rozê çênû keno topî, vano:
-Bêrê mi rê hetê ra nukû weçînê, hetê ra kî sanikû vazê.
Eke hen kenê Çêna Pîre ci rê sanikê qesêy kena, vana:
-...Çêneke nîsena gilê qewaxe ra, sarê suke ayê vînenê, Pîre aye ana war. Vêyve kenê, çêneke danê Lazê Pasayî. Rozê Lazê Pasayî sono sayd, Pîre ve cênîke ra kî sonê rovar..."
Çi turî ke qese ana uza, Pîra ke bîya cînîya Lazê Pasayî, hurêndîya xo ra çing bena, pernena ra ser vana:
-Vengê xo meke bêedevî.
Hama Lazê Pasayî gos ro cînîya xo nênano, vano:
-Çêna Pîre qesêy bike. Qesê to hem wulî yê, hem kulî yê.
Çêna Pîre devam kena, vana:
Pîre çi turî ke sarê cînîya Lazê Pasayî shuna, hot pincrarû kena vilê cênîke ra. Cênîke bena mîrçike perena ra sona. Pîre kî kincûnê cînîya Lazê Pasayî cêna pi ra, sona çê Pasayî de nîsena ro.
Lazê Pasayî daye de oncîya vano:
-Çêna Pîre qesê to hem wulî yê, hem kulî yê. Qesêy bike.
Hama Pîre kî oncîya qarîna, pernena ra ser vana:
-Uza ra urze ra!
Lazê Pasayî vano:
-Vinde va qesêy bike ro.
Çêna Pîre vana:
Lele Pasayî rê yêmeg pozeno. Mîrçike êna nîsena pençere ra têyî qesêy kena. A mîrçike Ezûne..
A Lazê Pasayî eve na qêyde, eke çi bîyo, çi amo cînîye sare miseno.
O ra dime, hot ano, heto zu ra astorû vêsa verdano, heto bîn ra kî sole dano ci. Hot rojî ra têpîya, Pîre ano astorû ra gîrê dano, astorû verdano ra. Astorî vozdanê, Pîre kenê parçe parçêy.
Ora dime kî Lazê Pasayî oncîya cînîya xo cêno, sonê resenê mirodê xo.

*Arêkerdoxê na sanika Xidir Yildirim o. Sanike terefê Mûnzûr Çemî ra heta îmla û gramerî ra ama rastkerdene û sera 1993 ??? îne de, Estemol de roznameya Azadî de ama çapkerdene.

 

---

sho cor