Shanikê kilmî  bi Kirmanckî

Kurmanckî

Beno nêbeno, welatê de mordemekê û çênîkê da xo benê. Na hurdîmîne ra doman çîne beno. Pênîye de, eke se beno çi tore beno, cênîke pêmanena, eve domana bena nêwese. Roza xo ke êna kî kuwna ra, çi esto ke terefê Hêqî ra, çelîkêde marî ana dîna. Naye ser o shash kuwna ci, dana xo ro, vana:
-Ez gereke nêyî se bikêrîne?
Pênîyê de qemîsê ci nêbena, nêkîshena; sepeto ke kergî te de haka kenê, kena dêyî bena dana we.
Eke werte ra xêlê serî vêrenê ra, rozê lacek veng fîno re xo, vano:
-Bawo!
Wayîrê çêyî veng nêkeno.
O rêyna veng dano vano:
-Bawo!
O oncîya vengê xo nêveceno. Eke raya hîrêyîne venga ci dano, mêrik cênîka xo ra pers keno, vano:
-Cênîkî, ma ra aj çîno, no çi vengo nîya êno?
A vana hal û mesele nîya ro û cirê her çî qesêy kena. Uzay ra dime lacek rêyna venga pîyê xo dano, vano:
-Bawo sho hênîyê dewe ser, hîrê rojî nimêy bike. To ke nimêy kerd, di qutîyê niftî binê sharê to de vêjînê. Juyê hetê juyî ser berze, juye kî hetê bînî ser; uca ra kî biterkne bê çê. Hama ti waxto ke ama, gereke ramecêrê pêyê xo de nîyame de. Ti ke nîyadê, tilsim shîkîno.
Pî, sê ke êy vato, hên keno, hîrê roj têdima shono nimêy keno, çito ke lacek vano, qutî vêjînê, mordemek înan ra hergu juye hetê ser erzeno û xo dima nîya nêdano, terkneno êno çê.
Eke êno, na ra kî lacek ci ra vano ke:
-So mi rê Çêna Pasayî biwaze.
O îtîraz keno, vano:
-Biko! Ma feqîrîme. Ma çi kîme, Çêna Pashayî çi ka? O qe çêna dano ma?
Lacek vano:
-Ti se kena? Þo biwaze.
Pî terkneno shono Çê Pasayî. Waxto ke shono kî kursîye xwendîyay ser o nîseno ro. Pasa, daye de cira vano ke:
-Mêymanê mi ti shash nîshta ro, na hetî ser bê, naza ronîshe.
O vano:
-Ez rasht nîshta ro Pashayê mi. Ez amane çêna to wazena.
Pasha na ra kî vano ke:
-Hata roca ewroyêne, xêlê tenê amêyî çêna mi washte. Çi esto ke shertê ke mi cirê nayî ro, înan ê nêardî hurêndî, mi sharê dînan da piro. Eke Þima kî shertonê mi nêarê hurêndî, sharê Þima dan piro. Xo ra ke Þima ardî hurêndî kî, çêneke dana Þima berê.
Mêrik vano:
-Þertê to çi kê, vaze Pashayê mi?
Pasha vano:
-Vêrê çêverê mi ra hata vêrê çêverê to gereke têde bax û bostan bo, hîr û bereketê her çî zêde bo û hona tayê shertanê xo yê bîna nano ro.
Mordemek urzeno ra, terkneno shono çê, shertanê Pashayî lacê xo rê qesêy keno. O vano:
-Temam.
Roza bîne urzenê ra nîyadanê ke, Pashayî ke çi washto, têde amê hurêndî. Endî naye ser o Pasha çêna xo dano lacêkî.
Sire êno vêyve. Hona ke rast nêbîyê, nêshîyê çê Pashayî, vêyvike nêarda kî lacek pîyê xo ra vano:
-To ke vêyvike arde, rêyê çêverê hetê çêpî rake bide ca, rêyê kî ê hetê rashtî rake û bide ca; eve o qêyde bîya zere ke, o ra dime biterkne sho.
Pênîye de shonê vêyvike anê, zeke lacekî vato pî hên keno.
Na ra vêyvike kuwna zerre, nat û dotê xo de nîyadana, hama kesî nêvênena, zama nêaseno. Pêyê conî kî xaftela morê vêjîno, êno pilêshîno piro. A heto zu ra tersena, heto bîn ra kî xo ve xo vana:
-Demeke qismetê mi na o.
A deqa de mor beno xortê de semto delal, o ve vêyvike ra kuwnê têvirare. Xort o waxt cênîka xo keno temêy, vano:
-Ti gereke sirê mi kesî ra mevacêne.
A vana:
-Hêya.
Eke werte ra tenê waxt vêreno ra, usûl-hasil ra gore maya çêneke teknena êna çê çêna xo. Çi esto ke di-hîrê rojî uca manena hama nîyadana ke zamayê xo werte de çîno, nêaseno. Uzay ser o çêna xo ra vana ke:
-No mêrdê to kotî yo, era çimanê mi ver nêkuno? Ez wazena ke êyî bivînîne.
Çêna mane vînîna, na hêtî ser erzena, o hêtî ser erzena, feqet maya xo de çare nêvînena. Pênîye de kî ci ra sirê mêrdê xo vana. Çito ke vana, mêrdê xo vêjîno, vano ke:
-To gereke sirê mi mevatêne. To qêyde kerd xirab, êndî ez bena ra vîndî. Ti gereke bastanê de asnêne (demire) bicê rê, citê qondiranê newa kî pay kerê. Hên zaf bifetelîyêne ke, bastona to biwêrîyo, zu qevde destê to de bimano, kondirê to binê xo bi dirîyo, kafikê sêr bimano hama oncîya kî beno ke ti ya mi bivînê, ya mevînê.
Hên vano û beno re vîndî shono.
Cênîke êndî urzena ra kuwna ra mêrdê xo dime, ero ci pîna. Þona, shona, shona; rozê nîyadana ke, ha o mêydanê de duyê de barî darîno we. Pênîye de kî nîyadana ke, Pîra Howt sharîye ha wa uca ra, çor çênê xo dorme der ê, porê daye kenê saye. Cizikê xo na het-do het de hermonê xo ser de berdê, pêy de estê poshtîya xo ser.
Eke shona bena nêjdî, ê çênê Pîre ayê vînenê, zonê ke nika ke mayê bivîno, cênike cêna wena. Uzay ser o kî guna xo pê yêna. Ci ra vanê ke:
-Dizdîya so, pêy de cizikê maya ma xo fek ke, bilîye. Biliye ke, qarsê to nêbo, rayê bido do, ti shêrê.
Çêna Pashayî hên kena. Pîre ke ferq kena, cêrena re ser vana ke:
-To ke shito sipê mi ra nêlitêne, mi ti kerdê verê zu didanê xo. To shito sipê mi ra lito, êndî ez besenêkena ke to ra tawa vajîne.
O ra dime kî aye bena, herd de çalikê kinena, kena ci, te de dana we. Vana ke:
-Lacê mi boya sharê xerîbî oncenê. Ez nîya to dana we ke ê to ferq mekerêne.
Lacê Pîre shonde nêçîr (sayd) ra ênê çê, çito ke ênê vanê:
-Dayê, boya goshtê îsanê xerîbî çê ma ra êna.
Pîre înkar kena, vana:
-Çîyo henên çi ko? Îsano xerîbî çê ma de se keno? Ez goshtê sharê xerîbî ver vîyarî kena. Eke bibo xo rê kena verê didanê xo.
Pênîye de kî dizdiya, derdê cênîke ci ra pers kena. A sava mêrdê îsano vana ke:
-Rozbintêcîr bîyo vîndî, ez ero dêyî fetelîn.
Pîre êna, laconê îsano ra pers kena, vana:
-Mi hesno vanê Rozbintêcîr bîyo vîndî, Þima tuwa cayê Rozbintêcîr nêdî?
Ê vanê:
-Nê, ma nêdî.
Roza bîne lacê Pîre têpîya shonê nêçîr. Pîre kî kardîyê dana cênîke, vana ke:
-Ti ke kewta tenge, bî miz û duman, na kardî berze hard, miz û duman kî werte ra darîno we, ti îsaneleshîna.
Uzay ra dime têpîya qesê îsano devam kena vana:
-Ti ke tayê ca shîya, waya min a wertîye rastê to êna. To ke mi rê se kerdo, dayê rê kî hen bi ke.
Çêna Pashayî sanena ci, teknena shona.
Eke îsanêlê rayê cêna, pênîye de çitoî ke Pîre vato, rastê waya wertîye êna. Nîyadana ke a kî hawa zê waya îsanu ya verêne ronîshtî ya, cizîk her di hermû ser de êrjîyê pêy, poshtî sero yê; ponc cênê îsano kî lewe der ê, share kenê saye. Çêneyî onca ayê vênenê, cirê yardim kenê, dizdiya shona hetê pêy, cizikonê Pîre kena îsano fek lîna.
Pîre cêrena ra ser vana ke:
-To ke waya mina pîle rê se kerdo, mi rê kî hên kerd. Hên nêbîyêne mi ti kerdê verê zu didanê îsano. Hama nika ez nêshkîna to ra çîyê vacîne.
O ra dime, têpîya, a kî çale kinena, cênîke te de dana we. Þon de lacê îsano ke nêçîr ra ênê, vanê:
-Dayê boyewa goshtê îsanê îsanêrîbî çê ma ra êna.
A kî zê waya xo ya verêne înkar kena, vana:
-Çîyo Hênên çi ko? isano xerîb çê ma de se keno? Ez goshtê sharê xerîbî ra vîyarî ken. Eke bibo, xo rê kena didanê xo ver.
Tepîya a kî lacanê îsano ra dizdîya, derdê cênîke pers kena. Cênîke vana ke:
-Rozbintêcîr bîyo vîndî, ez ero dêyî fetelîna.
Pîre lacanê îsano ra pers kena vana:
-Vanê Rozbintêcîr bîyo vîndî, shima tuwa cayê Rozbintêcîr nêdî?
Ê vanê:
-Nê, ma nêdî.
Roza bîne lacê Pîre urzenê ra shonê nêçîr.
Pîre cênîke kena rasht. Waxto ke fîna re raye kî, îshtîrî dana ci, vana ke:
-Eke kewta tenge, ya kî bî miz-duman, na îshtîrî berze hard. Ti tenge ra îsaneleshîna ra miz-duman kî werte ra darîno we.
Uca ra dime kî kena temê, vana, "Ti ke nika shîya waya mina qice rashtê to êna. To ke mi ro se kerdo, dayê rê kî hên bike. Çarê derdê to eke bizano, nêzano, a zanena."
Çêna Pashayî kuwna re rayê shona. Eke xêlê shona, rêyna nîyadana ke hawo meydanê de, duyê de barî darîno we. Zanena ke waya qice uca vindena. Teknena shona nêjdî, nîyadana ke têpîya Pîre ha wa ronîshtîya, cizik zê ê hurdî wayonê bîna pêy der ê, shesh çênê xo kî dorme der ê, sare kenê saye. Êynî eve o qêyde nêjdî bena, shona pêy de cizikê Pîre kena îsano fek lina.
Pîre ke ayê vînena, onca zê waya xo ya wêrtîye vana:
-To ke waya mi ro se kerd, mi ro kî hên kerd, Hên nêbîyêne, mi ti kerdê verê didonê îsano.
Uca ra kî bena hard de çolê kinena kena ci, te de dana we ke lacî mevînêne. Eke beno shon de lacê Pîre nêçîr ra ênê, çito ke kuwnê zere, vanê:
-Daye, boya goshtê sharê xamî çê ma ra êna.
A kî zê wayonê xo yê bîna înkar kena vana:
-Çîyo henê çi ko? Þaro xam çê ma de se keno? Ez goshtê îsanê îsanam ra vîyarî kena. Eke bibo, xo rê ken didonê xo ver.
Na ra a kî dizdîya derdê cênîke cira pers kena. Cênîke vana ke:
-Rozbintêcîr bîyo vîndî, ez ero dêyî fetelîn.
Naye ser o, Pîre cêrena re lacanê xo ser, pers kena, vana:
-Ez Rozbintêcîrî ra hes ken. Þima cayê Rozbintêcîr nêdî? Vanê bîyo vîndî.
Ê cuwav danê, vanê:
-Rozbintêcîr ha wo cadê howt bada (koyû) ser o wo.
Roza bîne lacê Pîrê urzenê ra shonê nêçîr. Pîre kî sanê pirçî ana dana cênîke, vana:
-Ti ke kewta tenge, miz û duman kewt de, verê coy kardî, uza ra îshtîrî, pênîye de kî na sane berze, miz-duman kî darîno we, ti îsaneleshîna ra.
Çêna Pashayî shanena ci, o cawo kê îne vato shona uca. shona rashtê hênîyê êna, hênî ser o nîsena ro. Êndî shan kî amo, tarî yo. Pênîye de nîyadana ke Rozbintêcîr na wo ame. Êno, uza ayê vîneno, eke vîneno kî vano:
-Mi to ra nêvake sirê mi kesî mede.
Hên vano û nêvindeno, terkneno shono çê. Rêyna ke zewecîyo, cênîkka ke gureta kî wayîrê howt birawon a. Eke shono çê, nîseno ro hama çêfê xo rind nêbeno. Mirozû keno tirs hên vindeno. Þarê çêyî ke êyî hên vînenê, ci ra pers kenê, vanê:
-Ti qêy hên vindena? Ti rind nêasena çi ra?
O cirê mesela qesêy keno.
Ucay ser o vanê ke:
-Urze ra so cênîke bice bê!
Naye ser o terkneno shono, Çena Pashayî cêno, ano çê. Tavî a îsan a, ayê bînî sir ra yê. Non anê ver, a hata dest nana pi ra ke, ayê bînî wenê qedenenê; cênîke vêshan manena. Na sevev ra kî roce ve roce bena zayife.
Cênîka Rozbintêcîrî ya ke waya howt birawona, rozê Çêna Pashayî ra vana ke:
-Ma sir ra îme, ti benî adem a. Ti, eve na halê dêyîo bese nêkena ke ma de ronîso nu burê. Ti her tim vêsan manena. Uzay sero kî bena pêrîshane. Birayê mi ke shî nêçîr, ez astorî zên kena, nîsheme ro ci, pîya terkneme shome.
Pênîye de kî ê hurdîmêna ve Rozbintêcîrî ra benê aspor shonê.
Birayî shon de ênê çê, nîyadanê ke waya xo ve Rozbintêcîr û Çêna Pashayî ra vîndîbîyayê. Zonenê ke remê. Urzenê ra kuwnê ra dime. Þonê shonê eke benê nêjdî, hama hama ke bi vînêne. Uzay ser o Rozbintêcîr pers keno, vano:
-Ti se vana? Se bikêrîme?
Cênîke vana ke:
-Çêna Pashayî bibo hard, astor bibo ga, ez bena toxim, ti kî bibe coktar. Eke amêy pers kenê, vanê "To Rozbintêcîr nêdî? Ti vace "Nê!". O waîsant ê pêyser cêrenê ra shonê.
Vatena daye pê cênê, Çena Pashayî bena hard, a bena toxim, astor beno ga, Rozbintêcîr ke beno ve cotkar. Çito ke howt birayî ênê lewe, ci ra pers kenê, vanê:
-To Rozbintêcîr nêdî?
O vano:
-Nê!
Uzay ra dime pêyser cêrenê ra shonê.
Eke shonê çê, maye ci ra pers kena, vana:
-Þima nêdî?
Ê vanê:
-Nê, ma nêdî?
Vana:
-Þima ke rastê çinay amêy, hala mi ra vacê.
Ê cirê qesêy kenê, eke çi dîyo vanê. A kî cuwav dana vana ke:
-Cotkar o ke Þima dîyo Rozbintêcîr o, hard Çêna Pashayî ya, ga astor o, toxim kî waya Þima wa.
Nayê ser o howtêmîna birayî cêrenê ra rêyna shonê. Eke shonê, nîyadanê ke cotkar hurêndîya xo de nîyo. Kuwnê ra dime, teqîv kenê. Eke benê nêzdî, Rozbintecîr oncîya cênîka xo ya ke waya dê howt birawon a, daye ra pers keno, vano:
-Nayê amêyî, ti se vana, ma se bikêrîme?
A vana:
Seva Çêna Pashayî vana, "Na îsane bibo awe, astor bibo qum, ez ben tosa qilayîkerdîye, ti kî bibe mordemêde kal. Eke birayê mi amêyî awe wazenê, tose ra awe ci de. O ra têpîya to ra pers kenê, vanê, "To Rozbintêcîr nêdî?" Ti vaze "Nê." Ê naye sero têpîya pêyser cêrenê ra teknenê shonê.
Pênîye de zeke a vana hên beno.
Biray ke pêyser shonê çê, maye têpîya oncîya pers kena, vana:
-Þima nêdî?
Ê vanê:
-Nê.
Vana:
-Þima çi dî, hala mi ra vacê.
Çi ke dîyo, cirê qesêy kenê. A vana ke:
-Kal Rozbintêcîr o, tosa qilayîkerdîye waya shima wa, awe Çêna Pashayî ya, qum kî astor o.
Howt birayî eke rêyna qerar danê ci ke Pêyser racêrê shêrê. Mayê cêrene ra ci, vana:
-Þima ke ni ka shî, têpîya îne vînenê. Benî ademe bena hard, astor beno dare, waya Þima beno saye, Rozbintêcîr kî beno ejderha. Þima ke dî, venga ci dê, vacê:
-Bê war.
Eke nêame war, rêyna venga ci dê. Þima ke hîrê rêy kerd temam, eke nêame war, vacê:
-Ma nîna meye. Ma ti sana xatirê waya xo.
Na qesî ra dime kuwnê ra raye, shonê. Eke çiqashî shonê, pênîye de rastî kî rastê ci ênê. Çito ke maye kerdê temêyî, hîrê rêy venga ci danê, êjderha nîno war. Eke nîno war, e vanê ke:
-Ma nîna, meye. Ma ti sana xatirê waya xo.
Ne çekuyî ra dime endî Rozbintêcîr zaneno ke tuwa pênêkenê. Dare ra êno war. Benê zê virênî, tê de pîya sanenê ci shonê.

Na sanike, qeza Gimgim(Varto) ra dewa Gestemerde ra Besa Kîyayê Mamî qesêy kerde.

---

sho cor